57
Vinç &
Proje Taşımacılığı
Eylül - Ekim
2013
Beşinci dingilden bağlanan bir deve boynu tipi treyler
Çekici ve çekme oku yardımıyla hareket
ettirilen bir hidrolik taşıyıcı
tahrikli hidrolik taşıyıcı arasındaki fark
ortaya çıkıyor. Çekici kullanımına dayalı
hidrolik taşıyıcıların, ayrı bir makine
tarafından (çekici veya itici) çekilerek
hareket ettirildiğini söylemeye gerek yok
sanırım.
Ağır hizmete yönelik olarak tasarlanan
bu çekiciler, hidrolik taşıyıcıya bir çeki
oku veya itme oku aracılığıyla ya da
deve boynu adı verilen hidrolik taşıyıcı
ek donanımıyla bağlanıyor. İtme veya
çekme oku kullanıldığında, çekici/iticinin
arka kısmına, yani tahrik dingillerinin
üzerine denge ağırlıkları yerleştirilerek,
tekerleklerin çekiş kuvvetini yitirmesi ve
hızlanmalar esnasında patinaj yapması
önleniyor.
Deve boynu aracılığıyla bağlantı
yapılan modellerde ise, hidrolik taşıyıcının
boş ağırlığı ve taşıyıcı üzerindeki yük
ağırlığının bir bölümü zaten çekicinin
beşinci dingili üzerine aktarıldığı için
(hidrolik pistonlar yoluyla), herhangi bir
denge ağırlığı kullanmak gerekmeyecektir.
Kendinden tahrikli hidrolik
taşıyıcılarda çekici kullanılması gerekmiyor
ve taşıyıcı kendi üzerindeki bir tür güç
ünitesi tarafından hareket ettiriliyor. Güç
ünitesi bir dizel motor ve bir ya da daha
fazla hidrolik pompadan oluşuyor. Dizel
motor, çalışarak pompaları tahrik ediyor
ve pompalar da taşıyıcının dingillerinde
bulunan hidrolik tahrik motorlarını
harekete geçiriyor. Birim zamanda sevk
edilen hidrolik yağı miktarı (debi), tahrik
motorunun çalışma hızını ve dolayısıyla
hidrolik taşıyıcının hareket hızını belirliyor.
Operatör, hızı ayarlamak için yağ debisine
hükmediyor. Tahrik motoru takılması
gereken dingil sayısı ise, taşıyıcının
kullanılacağı şartlara göre belirleniyor.
Motor sayısı ne kadar artarsa, temin edilen
çekiş kuvveti de o kadar yükseliyor.
Kendinden tahrikli olanlar ve
olmayanlar
Peki neden çekilen tip ve kendinden
tahrikli tip olmak üzere iki ayrı hidrolik
taşıyıcı tipi mevcut. Başlangıçta, ağırlığı
giderek artan yüklerin uzun yıllar boyunca
çekiciler tarafından taşınmasına devam
edildi. Ancak, ağırlıklar arttıkça, manevra
yeteneği ve hassasiyet bakımından
ciddi sınırlılıklar kendini göstermeye
başlayacaktı. Dönüş yarıçapı (özellikle de
çağın sıkışık altyapıya sahip sahalarında)
pek çok zaman sorun olabiliyordu.
Dönüşle ilgili sınırlılıkları aşmak üzere,
ayrı bir çekici/iticini kullanımı uygulaması
yaygınlık kazandı. Ancak, bu tip önlemler
de taşıma işini yavaşlatıyor ve ağır yüklerin
muamelesine ilişkin riskleri artırıyordu.
Diğer taraftan, kendinden tahrikli bir
hidrolik taşıyıcının dönüş yarıçapı,
ekipmanın fiziksel ölçüleri nedeniyle, çekici
kullanılan taşıyıcılara göre daha küçüktür.
Çekici kullanımıyla bağlantılı
bir diğer sınırlılık, yükün nihai
konumlandırılmasında, örneğin ankraj
cıvataları üzerine yerleştirilmesinde ortaya
çıkan hassasiyet eksikliğiydi. Elektronik
kumandalı bir kendinden tahrikli hidrolik
taşıyıcıda, milimetre düzeyinde hassasiyet
sağlanabilir. Bunu çekici kullanımıyla elde
etmek imkansız değilse de, çok daha güç
olduğu açıktır.
Dingiller
Karayolunda taşıma yapmaya yönelik
treylerler, treylerin tüm eni boyunca
uzanan dingillere takılmış tekerlekler
üzerinde hareket eder. Hidrolik taşıyıcılarda
ise askı tipi dingiller kullanılır. Askı tipi
dingiller bir mil üzerine bağlı değildir ve
dolayısıyla taşıyıcıda miller bulunmaz.
Bunun yerine, her iki yanda birbirinden
bağımsız iki bağlantı tertibatı mevcuttur.
Bağlantı tertibatları, taşıyıcı zeminini alt
kısmına monte edilmiş bir döner tablaya
monte edilmiştir (bkz. şekilde C parçası).
Her bir askı tipi dingil tertibatı, yatay
düzlemde dönebilir.
Döner tabla, dingilin sabit olan üst
kolunu tutar. Tabla ve üst kol, birlikte
aynı hareketi yapacak biçimde birbirine
bağlıdır. Üst kolun ucunda bir dirsek tipi
mafsal yer alır (bkz. şekilde A parçası) ve bu
noktada alt kol üst kola bağlanır. Alt kolun
diğer ucunda ise tekerlek montaj tertibatı
bulunur. Kollar arasındaki mafsal, alt kolun
üst kolu eksen alarak hareket etmesini
sağlar. Bu eksen hareketi, hidrolik dingil
pistonu tarafından başlatılır (bkz. şekilde
B parçası). Hidrolik taşıyıcıların ayırt
Yazar hakkında
Marco van
Daal, 1993
yılından bu yana
ağır yük kaldırma
ve taşıma
sektöründe
çalışıyor. Bu
alana Hollanda
merkezli
Mammoet
Transport şirketinde giriş yaptıktan
sonra, yine sektörün öncü isimleri
arasında yer alan, İtalyan Fagioli
PSC firmasına geçti. Yirmi yılı aşan
deneyimini beş ayrı kıtada ve 55’in
üzerinde ülkede elde etti. Bu deneyimler
ışığında,
-
art-of-heavy-transport/ adresinden
ulaşabileceğiniz, The Art of Heavy
Transport [Ağır Yük Taşıma Sanatı] adlı
kitabı kaleme aldı.
Van Daal, bilgi birikimi ve
deneyimlerini paylaşma konusunda son
derece istekli ve bu amaç doğrultusunda
dünyanın çeşitli yerlerinde sık sık
seminerler düzenliyor. Eşi ve iki kızıyla
birlikte, Hollanda Karayipleri’nde,
Aruba’da yaşıyor.
BİLGİ BANKASI
